Σεμινάριο από τον Martin Gruber: Collaborative Approaches for filmmaking (Συμμετοχική Εθνογραφική Παραγωγή Ντοκιμαντέρ)
Δευτέρα 25 Ιανουαρίου. Αμφιθέατρο ‘Ν. Πολίτης’ Πανεπιστημιακής Σχολής Καλαμάτας | Ώρα: 14:00-18:00
Η συμμετοχική και η συνεργατική προσέγγιση έχουν γίνει πολύ δημοφιλείς μεταξύ των δημιουργών του εθνογραφικού ντοκιμαντέρ. Σε μια εποχή που η αυθεντία της αναπαράστασης είναι υπό αμφισβήτηση, η συνεργασία με τα υποκείμενα της έρευνας φαντάζει ένας αποτελεσματικός τρόπος για τους ανθρωπολόγους, όχι μόνο για να συνεχίσουν να γυρίζουν ταινίες σχετικές με τους ανθρώπους που αποτελούν το αντικείμενο της έρευνας τους, αλλά και για να τις κάνουν ακόμα καλύτερες. Η συμμετοχή, και ειδικότερα η συμμετοχική σκηνοθεσία, έχει ήδη επηρεάσει πολλά πεδία, μεταξύ των οποίων είναι η συνεργατική ανάπτυξη, ο σχεδιασμός των πόλεων, η νεανική εργασία και η ακαδημαϊκή έρευνα. Στις μέρες μας η εφαρμογή συμμετοχικών μεθόδων δεν είναι μόνο μόδα, αλλά έχει γίνει πλέον απαραίτητο στοιχείο, αν θέλεις να εφαρμόσεις σωστά ή να εξασφαλίσεις χρηματοδότηση για ένα μεγάλο έργο, μιας και είναι απαραίτητο πια να συμπεριλάβεις αυτούς που επηρεάζονται από αυτό άμεσα. Ο στόχος είναι να αποκτήσουν φωνή αυτοί οι (συχνά περιθωριοποιημένοι) άνθρωποι σχετικά με τις αναπαραστάσεις που τους αφορούν, ή αν είναι δυνατό να φτιάξουν ακόμα και τις δικές τους αναπαραστάσεις. Παρόλο που πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη, είναι επίσης και ένα πολύ αμφιλεγόμενο ζήτημα. Συχνά τέτοιες δραστηριότητες εφαρμόζονται απλά για να δώσουν μια επίφαση αυθεντικότητας στα διάφορα έργα ή για να νομιμοποιήσουν αποφάσεις που έχουν ήδη παρθεί από πριν, παρά για να δώσουν πραγματικά σε αυτούς τους ανθρώπους τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων και πρακτικής εφαρμογής. Με τον τόπο αυτό καταλήγουμε σε μια μορφή ψευτο-συμμετοχής. Για αυτό το λόγο είναι σημαντικό να εστιάζουμε στις βαθύτερες διαδικασίες και τα παράγωγα τους. Πως και γιατί εφαρμόζεται η συμμετοχική και συνεργατική σκηνοθεσία; Τι μπορεί να πετύχει; Τι επίδραση έχει στο κάθε έργο, στους συνεισφέροντες και στα ενδιαφερόμενα μέρη; Αυτές οι ερωτήσεις αποτελούν την κατευθυντήρια αρχή αυτού του σεμιναρίου. Συνδυάζοντας μεθόδους της ανθρωπολογικής σκηνοθεσίας με συμμετοχικές προσεγγίσεις που απορρέουν από την αναπτυξιακή συνεργασία, δημιούργησα μια δική μου προσέγγιση την οποία ονομάζω «συνεργατική εθνογραφική σκηνοθεσία». Σε αντίθεση με άλλες προσεγγίσεις, οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις λαμβάνουν μεν υπόψη τις προτεραιότητες των συμμετεχόντων στην έρευνα, αλλά η τελευταία παραμένει υπό τον στενό έλεγχο του ανθρωπολόγου/σκηνοθέτη, ενώ σε κάποιες άλλες τα υποκείμενα ωθούνται στη δημιουργία της δικής τους ταινίας, η «συμμετοχική εθνογραφική σκηνοθεσία» στοχεύει στη δημιουργία ταινιών μέσα από την συνεργασία των ανθρωπολόγων (και των άλλων ενδιαφερόμενων) με τους αντιπροσώπους των ομάδων που αποτελούν το αντικείμενο της μελέτης τους. Η ανταλλαγή χαρακτηριστικών της πρακτικής σκηνοθεσίας, όπως είναι η χρήση και η κατεύθυνση της κάμερας, είναι ένα βασικό στοιχείο αυτής της μεθοδολογίας. Με αυτές τις μεθόδους τα υποκείμενα της έρευνας αποκτούν μια πιο στενή σχέση με το τελικό προϊόν, ενώ αλλάζουν επίσης και οι σχέσεις στο εσωτερικό της ομάδας παραγωγής, καταλήγοντας σε καινούριες και μη αναμενόμενες μορφές συνεργατικής γνώσης. Μέσα στα πλαίσια του σεμιναρίου θα παρουσιαστεί και θα συζητηθεί η δουλειά μου, η οποία συνδυάζει έρευνα, ανάπτυξη και σκηνοθεσία.
Σεμινάριο από τον Frode Storaas: Visual Anthropology and Cultural Heritage Οπτική ανθρωπολογία και πολιτιστική κληρονομιά
Τρίτη 26 Ιανουαρίου. Αμφιθέατρο ‘Ν. Πολίτης’ Πανεπιστημιακής Σχολής Καλαμάτας | Ώρα: 14:00-18:00
Στα πλαίσια αυτού του σεμιναρίου θα συζητηθούν οι διάφοροι τρόποι χρήσης της βιντεοκάμερας στην καταγραφή και μετάδοση της υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Ο Frode Storaas θα παρουσιάσει αποσπάσματα από τις ταινίες του, στα οποία απεικονίζεται η αγωνία των ανθρώπων για τη συντήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ένα από τα σημαντικότερα θέματα που θα συζητηθούν έχει να κάνει με την δυνατότητα της βιντεοκάμερας να αλλοιώνει την πολιτιστική πραγματικότητα, «παγώνοντας» μία συγκεκριμένη εκδοχή της πολιτιστικής έκφρασης, και προσφέροντας έτσι μια σύγχρονη ψευδής αναπαράσταση, σχετικά με το πως η πολιτιστική κληρονομιά μπορεί να γίνει κτήμα των ανθρώπων στις μέρες μας. Η ανθρωπολογική μέθοδος έρευνας και κινηματογράφησης ασχολείται με τους ανθρώπους του σήμερα και έτσι σκοπός του σεμιναρίου είναι να αναδείξει τις ευκαιρίες και τους περιορισμούς που συνδέονται με τη δημιουργία μιας ανθρωπολογικής ταινίας, σε σχέση πάντα με ένα μεγάλο εύρος πολιτιστικών εκφράσεων, το οποίο χαρακτηρίζεται ως κληρονομιά.
Εισαγωγή στην κινηματογραφική παραγωγή, από τον σκηνοθέτη Νίκο Καλλαρά
Σάββατο 30 & Κυριακή 31 Ιανουαρίου. Καλλιτεχνικό Στέκι | Ώρα: 14:00-17:00
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα χωρίζεται σε τέσσερις αυτόνομες ενότητες και η κάθε μία περιλαμβάνει:
Πρώτη ενότητα:
Συγγραφή σεναρίου
Το σενάριο αποτελεί αναμφίβολα το πιο σημαντικό μέρος μια ταινίας. Όλα ξεκινούν με μια ιδέα, το θέμα της ταινίας. Θα εστιάσουμε στα τρία βασικά στάδια επεξεργασίας ενός σεναρίου (η δομή της ιστορίας, οι χαρακτήρες, ο διάλογος). Στόχος του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι μαθητές τη δομή και διάταξη ενός σεναρίου καθώς και τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει στην ταινία.
Θα προβληθούν διαφάνειες με την χρήση PowerPoint και οπτικοακουστικά παραδείγματα.
Δεύτερη ενότητα:
Βασικές Αρχές Σκηνοθεσίας
Ο κινηματογράφος είναι η τέχνη του βλέμματος.
Γι’ αυτό και ο τρόπος που ένας σκηνοθέτης στήνει την κάμερα του, το είδος πλάνου που επιλέγει αλλά και η γωνία λήψης καθορίζουν όχι μόνο την οπτική του πάνω στο θέμα και το ύφος του, αλλά και την ηθική του στάση.
Στην συγκεκριμένη ενότητα θα επικεντρωθούμε στα κυριότερα εκφραστικά μέσα του σκηνοθέτη και σε ορισμένους βασικούς κανόνες κινηματογράφησης.
Πως προκύπτει η λίστα πλάνων με βάση το σενάριο (ντεκουπάζ) και πως απεικονίζονται στο story board. Το καδράρισμα. Πως ορίζεται το πλάνο με βάση το μέγεθος και την γωνία λήψης. Οι κινήσεις της κάμερας. Ο κανόνας των τρίτων. Ο κανόνας του άξονα.
Θα προβληθούν διαφάνειες με την χρήση PowerPoint και οπτικοακουστικά παραδείγματα.
Τρίτη ενότητα:
Τα στάδια παραγωγής μιας ταινίας και ο ρόλος των συντελεστών
Οργάνωση παραγωγής: Βήματα και Κανόνες. Οι κινηματογραφικές ειδικότητες και ο ρόλος των συντελεστών στην υλοποίηση της ταινίας. Τα στάδια παραγωγής Η ανίχνευση και η επιλογή των χώρων του γυρίσματος. Το casting και η διανομή των ρόλων. Η διαδικασία του γυρίσματος. Η συνεργασία με τον ηθοποιό.
Θα προβληθούν διαφάνειες με την χρήση PowerPoint και οπτικοακουστικά παραδείγματα.
Τέταρτη ενότητα:
Πρακτικό εργαστήριο: Cam and Rec
Πρακτικό εργαστήριο με τη χρήση ψηφιακής κάμερας. Εισαγωγή στη λειτουργία ψηφιακής κάμερας, έλεγχος μηχανής λήψης, εστίαση, ισορροπία λευκού χρώματος, ρυθμίσεις διαφράγματος, κινήσεις κάμερας και εξάσκηση στα μεγέθη πλάνων. Οι μαθητές θα λάβουν μέρος σε άσκηση αυτοσχεδιασμού εφαρμόζοντας στην πράξη όσα έμαθαν κατά την διάρκεια του σεμιναρίου. Οι συμμετέχοντες θα αναλάβουν αρμοδιότητες κινηματογραφικού συνεργείου και ηθοποιών με την καθοδήγηση του εισηγητή.